ورق فولادی، نوعی فرآورده فلزی است که به صورت ورقهای تخت و نازک تولید میشود؛ این ورقها معمولاً از فولاد کربنی یا فولاد زنگنزن ساخته میشوند و به دلیل ویژگیهای مکانیکی، مقاومت در برابر خوردگی و قابلیت شکلدهی آنها، در صنایع مختلف کاربرد دارند.
این ورق به صورت رولهای بزرگ یا تختههای باریک با ضخامتهای متنوع تولید میشود؛ ضخامت و اندازه ورقها با توجه به نیازهای کاربردی تعیین میشود.
ورقهای فولادی میتوانند از ضخامتهای بسیار کم تا ضخامتهای بیشتر و با عرضهای مختلف تولید شوند.
از ورقهای فولادی در صنایع مختلف استفاده میشود، از جمله صنایع ساختمانی، خودروسازی، تولید لوازم خانگی، صنایع دریایی، صنایع لولهسازی و بسیاری از صنایع دیگر؛ استفاده از ورق به دلیل استحکام، قابلیت شکلدهی و قیمت مناسب آن در بسیاری از صنایع مورد توجه قرار میگیرد.
ورقها به صورت تخت و مسطح با ضخامتها،جنس و ابعاد متنوع تولید میشوند؛ در زیر، به برخی از انواع ورق فولادی اشاره میکنیم:
استحکام ورق فولادی به ویژگیهای مکانیکی آن، از جمله مقاومت در برابر تغییر شکل، مقاومت در برابر شکست، مقاومت در برابر سایش و نفوذ وابسته است. استحکام ورق معمولاً با استفاده از سه پارامتر اصلی اندازهگیری میشود:
مقادیر استحکام ورق فولادی بستگی به نوع و کلاس فولاد، فرآیند تولید، گرید مواد و شرایط حرارتی و پردازشی دارد؛ در نتیجه، استحکام ورق برای هر نوع و کلاس خاص باید با استفاده از جداول و مشخصات فنی مربوطه بررسی شود.
مراحل تولید ورق به طور کلی شامل:
این فرآیند تولید ورق فولادی به طور خلاصه توصیف شده است و ممکن است در هر صنعت و با استفاده از فناوریها و تجهیزات متفاوت، مراحل کم و زیاد شود.
ضخامت ورق به فاصله میان دو سطح آن اشاره دارد و این ضخامت معمولاً با واحد میلیمتر (mm) اندازهگیری میشود؛ ورق میتواند ضخامتهای مختلفی داشته باشد، از ورقهای بسیار نازک با ضخامت کمتر از ۰.۲ میلیمتر تا ورقهای ضخیم با ضخامت بیش از ۲۰ میلیمتر.
ضخامت ورق فولادی تأثیر مستقیمی بر ویژگیها و کاربردهای آن دارد؛ ورقهای نازک معمولاً انعطافپذیرتر و قابل شکلدهیتر هستند و برای کاربردهایی مانند صنایع بستهبندی، خودروسازی و الکترونیک مناسب هستند؛ از طرف دیگر، ورقهای ضخیم به دلیل مقاومت بالاتر، برای صنایع ساختمانی، حملونقل، صنایع دریایی و تولید قطعات سنگین استفاده میشوند.
مقدار مشخصهی ضخامت ورق برای هر کلاس و نوع آن در جدول اشتال ورق فولادی و استانداردهای مربوطه مشخص شده است؛ در انتخاب ورق ، ضخامت مورد نیاز بر اساس نیازهای مکانیکی، ساختاری و تحمل بار، همچنین روشهای پردازش و تولید قطعهای که در آن استفاده میشود، تعیین میشود.
گرید ورق فولادی به درجهبندی و تعیین کیفیت و مشخصات فنی آن اشاره دارد؛ این مشخصات میتوانند شامل ویژگیهای مکانیکی، شیمیایی، فیزیکی و مقاومت در برابر خوردگی و سایر ویژگیهای مهم دیگر باشند.
گرید ورق توسط استانداردها و مشخصات فنی تعیین میشود و معمولاً با یک سیستم عددی یا نمادی مشخص میشود.
برخی از گریدهای معمول ورق عبارتند از:
در هر یک از این گریدها، مشخصات و خصوصیات دقیق توسط استانداردها و مشخصات فنی مربوطه تعیین میشود و بر اساس نیازهای خاص کاربران، گرید مورد نیاز برای ورق انتخاب میشود.
برشکاری ورق فولادی، هنر جداسازی و تبدیل ورقهای فلزی به قطعات کوچکتر با استفاده از روشهای مختلف دستی، مکانیکی و کامپیوتری است. این هنر برای تولید محصولات و قطعات مورد نیاز در صنایع مختلف انجام میشود. ورقهای فلزی به دلیل شکلپذیری و انعطافپذیری بالا، در مشاغل مختلفی مانند سازههای فلزی و معماری ساختمانها، دکوراسیون داخلی و کاربردهای صنعتی کاربرد دارند. البته کاربرد هر کدام از ورقهای فلزی متفاوت است و به صورت اولیه به مصرف نمیرسند.
برشکاری ورق فلزی، فرآیند جداسازی و قطعهسازی ورقهای فلزی با استفاده از روشهای مختلف است. این روشها را میتوان به دو دسته دستی و مکانیکی و کامپیوتری تقسیم کرد.
روشهای دستی شامل برش با قالب، شعله و سیم است؛ روشهای مکانیکی و کامپیوتری شامل برش با واترجت، لیزر، پلاسما، هوا گاز و فرز است.
ورق فولاد، یکی از مهمترین محصولات فولادی است که در صنایع مختلف کاربرد دارد؛ این ورقها به دلیل خواص فیزیکی و مکانیکی مناسب خود، مقاومت بالا در برابر فشار، کشش و ضربه، قابلیت پذیری شکل دهی و اتصال، بازدهی بالا و هزینه مناسب، در بسیاری از صنایع و کاربردها استفاده میشوند. در زیر به برخی از کاربردهای متداول این ورق اشاره شده است:
صنعت ساخت و ساز: ورق فولاد در ساختمانها و سازههای فلزی استفاده میشود. این شامل پوشش دیوارهها، سقفها، دربها، پنجرهها، پلها، تونلها و سولهها است. همچنین در ساخت و نصب دیوارهای جداسازی، حواشی و اسکلتهای فلزی نیز به کار میرود.
خودروسازی: ورق در صنعت خودروسازی برای ساخت بدنه خودروها استفاده میشود. این شامل پنلهای بدنه، دربها، سقف، کاپوت، بدنه قطارهای ریلی و قطعات دیگر است. ورق نیز در ساخت قطعات موتور و قطعات مکانیکی دیگر خودروها به کار میرود.
صنعت لوازم خانگی و الکترونیکی: در صنعت تولید لوازم خانگی و الکترونیکی نیز از ورق فولاد استفاده میشود. این شامل ساخت قطعات بدنه یخچال، تلویزیون، کولر گازی، ماشین لباسشویی و دستگاههای خانگی دیگر است. ورق همچنین در ساخت باتریها، کابلها و قطعات الکترونیکی دیگر نیز به کار میرود.
صنعت برق و الکترونیک: در صنعت برق و الکترونیک نیز ورق استفاده میشود. این شامل ساخت قطعات ترانسفورماتور، پوستههای باتری، قطعات صفحههای مدارچاپی و قطعات الکترونیکی دیگر است.
صنایع غذایی: ورق فولاد به عنوان بستهبندی در صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. این شامل بستهبندی مواد غذایی نظیر کنسروها، آبمیوهها، روغن، لبنیات و محصولات دیگر است.
صنعت دریایی و حمل و نقل: ورق در صنعت دریایی برای ساخت قسمتهای بدنه کشتیها، قایقها و سازههای دریایی دیگر استفاده میشود. همچنین در صنعت حمل و نقل، ورق در ساخت وسایل نقلیه مانند قطارها، اتوبوسها، وانتها و کامیونها به کار میرود.
صنعت نفت و گاز: ورق در صنعت نفت و گاز برای ساخت لولهها، تجهیزات نفتی و گازی، تانکرها، برجهای نفتی و سازههای دیگر استفاده میشود. این ورقها باید تحت فشار و دمای بالا تحمل کننده شرایط سخت صنعت نفت و گاز باشند.
صنایع آب و فاضلاب: ورق در صنایع آب و فاضلاب برای ساخت لولهها، مخازن آب، تجهیزات تصفیه آب و سازههای دیگر استفاده میشود. این ورقها باید مقاومتی بالا در برابر خوردگی و فشار آب داشته باشند.
صنایع شیمیایی: ورق فولاد در صنایع شیمیایی برای ساخت مخازن شیمیایی، تجهیزات پالایشگاهها، سازههای حفاظتی و قطعات دیگر استفاده میشود. در این صنعتها، ورقهای فولادی با مقاومت بالا در برابر تماس با مواد شیمیایی و اسیدها مورد استفاده قرار میگیرند.
صنایع کشاورزی: ورق در صنعت کشاورزی برای ساخت سازههای گلخانه، تجهیزات ذخیره سازی محصولات کشاورزی مانند سیلوها، وسایل کشاورزی و سیستمهای آبیاری استفاده میشود.
صنعت معدن: در صنعت معدن برای ساخت سازههای معدنی، تجهیزات استخراج و نقل و انتقال مواد معدنی به کار میرود.
صنایع آبشیرینکننده: ورق در صنعت آبشیرینکننده برای ساخت قطعات آبشیرینکننده استفاده میشود. این شامل صفحات تبادل حرارتی، فیلترها و قطعات دیگر است.
صنایع ماشینآلات: ورق در صنایع ماشینآلات برای ساخت قطعات ماشینآلاتی مانند دستگاههای صنعتی، تجهیزات مکانیکی، قطعات پمپ و تجهیزات پنوماتیک به کار میرود.
صنعت نظامی و دفاعی: ورق در صنایع نظامی و دفاعی برای ساخت قطعات نظامی مانند تجهیزات نظامی، وسایل حمل و نقل نظامی، سازههای دفاعی و سفینهها استفاده میشود.
صنعت بستهبندی: ورق فولاد در صنعت بستهبندی برای ساخت قوطیها، بطریها، بستهبندیهای فلزی و قطعات بستهبندی دیگر استفاده میشود. این نوع بستهبندی باعث حفظ کیفیت و افزایش عمر مفید محصولات میشود.
صنعت آلومینیوم و فولاد ضد زنگ: در تولید آلومینیوم و فولاد ضد زنگ، ورق به عنوان لایههای پوششی استفاده میشود. این لایهها علاوه بر زیبایی، مقاومت بیشتری در برابر خوردگی و زنگ زدگی را به محصولات اضافه میکنند.
صنعت برجها و سازههای بلند: ورق در صنعت ساخت برجها و سازههای بلند به عنوان پوششهای خارجی و سازههای پشتیبان استفاده میشود. این پوششها علاوه بر حفظ سازه، دارای خصوصیات آنتیزنگ و مقاومت در برابر عوامل جوی هستند.
صنعت راهسازی و پلسازی: ورق در صنعت راهسازی و پلسازی برای ساخت پلها، نردهها، محافظها و تجهیزات راهسازی استفاده میشود. این ورقها باید مقاومتی بالا در برابر بارهای استاتیک و دینامیکی داشته باشند.
صنایع خودروسازی: در صنعت خودروسازی، این نوع ورق نقش بسیار مهمی ایفا میکند. این ورقها برای ساخت بدنه خودرو، قطعات سازهای مانند دربها، کاپوت، روکش بدنه و قطعات دیگر استفاده میشوند. ورقهای فولادی در این صنعت باید دارای خصوصیاتی مانند مقاومت بالا در برابر ضربه و سایش، سختی، مقاومت در برابر خوردگی و وزن مناسب باشند.
صنایع الکترونیک و الکتریکی: ورق در صنایع الکترونیک و الکتریکی برای ساخت قطعاتی مانند صفحات مدار چاپی (PCB)، قطعات الکترونیکی و قطعات تابلوبرق استفاده میشود. ورقهای فولادی در این صنایع باید دارای خصوصیاتی مانند راندمان بالا در انتقال جریان الکتریکی، مقاومت در برابر حرارت و خصوصیات مغناطیسی مورد نیاز باشند.
صنعت مبلمان و دکوراسیون داخلی: این ورق در صنعت مبلمان و دکوراسیون داخلی برای ساخت قطعات مبلمانی مانند صندلیها، میزها، کمدها و قطعات دیگر استفاده میشود. ورقهای فولادی در این صنایع میتوانند با روکشهای مختلفی مانند روکش چوب، روکش پوششی طلا یا نقره و یا رنگهای مختلف تزئین شوند.
